Δευτέρα 14 Μαρτίου 2011

Ανέκδοτο!!!


Ταξιδεύουν ο Παπανδρέου, η Μπιρμπίλη και ο Παπακωνσταντίνου με το Πρωθυπουργικό αεροπλάνο για τις Βρυξέλλες. Κάπου πάνω από την Αττική, η Μπιρμπίλη βλέπει στο δάπεδο του αεροπλάνου ένα χαρτονόμισμα των 200 ευρώ. Το μαζεύει και με ύφος γυρίζει στον Παπακωνσταντίνου και του λέει:
- "Να μπορούσα να άνοιγα τωρα το παράθυρο, να το πέταγα κάτω και να έκανα έναν Έλληνα που θα το έβρισκε ευτυχισμένο"
Απαντάει και ο Παπακωνσταντίνου:
- "Γι' αυτό Τίνα μου είσαι εσύ στο ΥΠΕΧΩΔΕ και εγώ στο Οικονομίας, γιατί αυτό που θα έκανα εγώ ήταν να χαλάσω τα 200 ευρώ σε 2 κατοστάρικα, θα τα πέταγα από το παράθυρο και έτσι θα έκανα 2 Έλληνες ευτυχισμένους".
Τα ακούει και ο Παπανδρέου αυτά που έλεγαν και τους λέει:
- "Τρίχες... Γι' αυτό κανείς από τους δύο σας δεν θα γίνει ποτέ πρωθυπουργός, γιατί αυτό που θα έκανα εγώ είναι να το χαλάσω σε 10 20άρικα και έτσι θα έκανα 10 Έλληνες ευτυχισμένους!"
Ακούνε και οι πιλότοι την όλη κουβέντα και των τριών και λέει ο ένας στον άλλο:
- "Να καρφώσω τώρα το αεροπλάνο στην Πάρνηθα και να κάνω 10 εκατομμύρια Έλληνες ευτυχισμένους;"

Πέμπτη 10 Μαρτίου 2011

Γιατί τελικά η Ευρωζώνη θα καταφέρει να επιβιώσει

(Μετάφραση άρθρου των Financial Times με τίτλο "Why the eurozone will survive")

Στις 16 Δεκεμβρίου 2010, οι ηγέτες των κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης δήλωσαν απερίφραστα ότι είναι “έτοιμοι να κάνουν ότι και αν απαιτηθεί” για να προστατεύσουν την Ευρωζώνη.
Βέβαια, τα λόγια είναι πάντα χωρίς κόστος. Και οι σκεπτικιστές αναρωτιούνται εάν θα πρέπει να τα παίρνουν στα σοβαρά υπ’ όψη τους. Όμως, στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να τα πάρουν στα σοβαρά!
Τα πράγματα δείχνουν ότι η Ευρωζώνη θα επιζήσει. Βέβαια, αυτό μπορεί να συμβεί με αρκετές “αναταράξεις” στα επόμενα χρόνια. Όμως, υπάρχουν τρία βασικά επιχειρήματα τα οποία συνηγορούν στη σωτηρία της Ευρωζώνης: α) Η Ευρωζώνη υποστηρίζεται από μια ισχυρή πολιτική δέσμευση. β) Ο θεσμός της Ευρωζώνης υποστηρίζει τα μακροχρόνια συμφέροντα των κρατών που συμμετέχουν σ’ αυτή. γ) Τα μέλη της μπορούν να τη διασώσουν. Με άλλα λόγια, η Ευρωζώνη, έχει και τη θέληση, αλλά και τους τρόπους για να κρατήσει το “πείραμα” του ευρώ ζωντανό.

Μία πολύ ενδιαφέρουσα μελέτη της Nomura Global Economics, η οποία μόλις δημοσιεύθηκε (υπό τη διεύθυνση των John Llewellyn και Peter Westaway), με τίτλο "Europe will work"περιγράφει το πώς αυτό θα μπορούσε να συμβεί.
Κατ’ αρχάς, υπενθυμίζει στους αναγνώστες της ότι, η Ευρωζώνη είναι ένα “προϊόν” της διαδικασίας ολοκλήρωσης της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, η οποία ξεκίνησε αμέσως μετά τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Το όραμα αυτό, παραμένει ζωντανό στις σημερινές ηγεσίες της Ευρώπης, παρά το γεγονός ότι η ανάμνηση του τελευταίου πολέμου σταδιακά -και φυσιολογικά- ξεθωριάζει στις κοινωνίες τους. Παράλληλα, η παραδοχή ότι η οικονομική ολοκλήρωση θα δημιουργήσει ισχυρά συμφέροντα για τη διαιώνιση της έχει επίσης αποδειχθεί σωστή. Τέλος, οι συνέπειες μίας έστω μερικής διάσπασης της Ευρωζώνης είναι άγνωστες και παράλληλα φοβίζουν τόσο πολύ, ώστε μόνο σε πολύ εξαιρετικές συνθήκες θα μπορούσαν να τολμήσουν ένα τέτοιο βήμα.

Έτσι, παρά το γεγονός ότι οι Γερμανοί είναι θυμωμένοι με την απερίσκεπτη συμπεριφορά μερικών από τους εταίρους, η ηγετική τάξη της χώρας αντιλαμβάνεται τους κινδύνους ενός ενδεχόμενου “απομονωτισμού”, αλλά και τα οφέλη από τη σταθερότητα που επέφερε το “ευρωπαϊκό επιχείρημα” στο εσωτερικό της χώρας τους, αλλά και στις σχέσεις της με τους γείτονές της. Από την άλλη πλευρά, οι ηγέτες των άλλων χωρών, αντιλαμβάνονται το χάος που θα προκαλούνταν από μία ενδεχόμενη έξοδό τους από την Ευρωζώνη. Αυτό δε σημαίνει βεβαίως ότι μία διάσπαση είναι απίθανο να συμβεί.
Η Γερμανία θα μπορούσε να αποχωρήσει εάν μέσα από πολιτικές διαδικασίες κριθεί ότι η συμμετοχή τους στην Ευρωζώνη είναι ασυμβίβαση με τη νομισματική σταθερότητα που επιθυμούν. Από την άλλη πλευρά, οι περιφερειακές χώρες επίσης θα μπορούσαν να αποχωρήσουν εάν πεισθούν ότι η συμμετοχή τους είναι ασυμβίβαστη με την ευημερία των κοινωνιών τους.
Όμως, καμία πλευρά δεν είναι έστω κοντά σε μία τέτοια απόφαση, τουλάχιστον ακόμη. Έτσι, ενώ είναι πιθανές μελλοντικές αναδιαρθρώσεις χρεών, κάποια κίνηση “διάσπασης”, προς το παρόν δεν είναι.

Το παράδοξο είναι ότι, η σημερινή τραγωδία της Ευρωζώνης οφείλεται στο ότι το εγχείρημα λειτούργησε κανονικά! Η σύγκλιση των κινδύνων, οδηγούσε στη σύγκλιση των εισοδημάτων. Στην ευφορία των προηγούμενων χρόνων, απρόσεκτοι δανειστές δάνεισαν στους δανειολήπτες το σκοινί με το οποίο αυτοί τελικά θα κρεμόντουσαν. Και οι δανειολήπτες ήταν ανεύθυνες κυβερνήσεις (όπως στην Ελλάδα), ή ανόητοι ιδιωτικοί φορείς (όπως στην Ιρλανδία και την Ισπανία). Το αποτέλεσμα ήταν ένα τεράστιο χρέος.
Θα πρέπει να θεωρήσουμε ως ασυγχώρητο λάθος ότι η τελευταία κυβέρνηση της Ιρλανδίας δέχθηκε να εγγυηθεί τις υποχρεώσεις των τραπεζών. Ασυγχώρητη ήταν επίσης και η ενέργεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης να υποστηρίξει την απόφαση αυτή. Αποτελεί μέγα λάθος για ένα κράτος να καταστρέφει εκούσια την πιστοληπτική του ικανότητα. Το ότι έκανε την ενέργεια αυτή κυρίως για να προστατέψει τις τράπεζες άλλων κρατών, δε μειώνει το μέγεθος του λάθους.(Δείτε τα διαγράμματα).

Τελικά, ακόμη και οι πιο απρόσεκτοι δανειστές, αντελήφθησαν την πραγματικότητα. Αλλά, όταν ιδιώτες δανειστές έσφιξαν τη θηλιά, μεγάλα τμήματα του ιδιωτικού χρέους μετατράπηκαν σε δημόσια χρέη, καθώς οι κυβερνήσεις προσπάθησαν να διασώσουν τα καταρρέοντα χρηματοπιστωτικά συστήματα και να διατηρήσουν μία ικανοποιητική οικονομική δραστηριότητα, σε ένα περιβάλλον καταρρέουσων οικονομιών. Ακόμη και χώρες με ισχυρά δημοσιονομικά στοιχεία, όπως η Ιρλανδία και η Ισπανία, βρέθηκαν να αντιμετωπίζουν ανυπέρβλητες δυσκολίες.

Μεταξύ των ετών 2007 και 2013, το δημόσιο χρέος της Ιρλανδίας προβλέπεται να αυξηθεί από το 25% στο 125%, με το ένα τρίτο αυτής της τεράστιας αύξησης να οφείλεται στις προσπάθειες διάσωσης του τραπεζικού της συστήματος.

Καθώς οι αγορές κατάλαβαν το τραγικό λάθος των προηγούμενων ετών, αντέδρασαν με δραματικό και βίαιο τρόπο. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα ένα τεράστιο πρόβλημα χρέους στις “προβληματικές” χώρες και ένα οδυνηρό πονοκέφαλο στη ζώνη του ευρώ.
Όπως σημειώνει και η έκθεση της Nomura, η δυνατότητα διαχείρισης του δημοσίου χρέους των χωρών αυτών, εξαρτάται από τρεις παράγοντες: α) την εξέλιξη του πρωτογενούς ελλείμματος (πριν από τον υπολογισμό των τόκων), β) τη σχέση μεταξύ του ρυθμού ανάπτυξης και του επιτοκίου που καταβάλλουν οι χώρες για την εξυπηρέτηση του χρέους τους και γ) το βάρος που δημιουργεί το χρέος στα τραπεζικά συστήματα των χωρών. Και δυστυχώς, οι κρίσεις πάντα επιδεινώνουν τους παράγοντες αυτούς.

Πολύ σημαντικό είναι το γεγονός ότι οι υπερχρεωμένες χώρες, κατά τη διάρκεια των ετών της ευφορίας, υπέστησαν σημαντικότατες απώλειες στην ανταγωνιστικότητά τους. Σε σύγκριση με τη Γερμανία, μεταξύ των ετών 1999 και 2007, το εργατικό κόστος αυξήθηκε κατά 31% στην Ιρλανδία, κατά 27% στην Ελλάδα και την Ισπανία και κατά 24% στην Πορτογαλία. Για να αποκαταστήσουν την ανταγωνιστικότητά τους, οι χώρες αυτές θα πρέπει να υποστούν πολλές θυσίες.

Η μελέτη της Nomura, παρουσιάζει μερικούς “ενοχλητικούς” υπολογισμούς σχετικά με τις δημοσιονομικές αναπροσαρμογές που θα πρέπει να πετύχουν οι “προβληματικές” χώρες. Ας υποθέσουμε ότι ο στόχος είναι να πετύχουν ποσοστό 60% στη σχέση χρέους προς ΑΕΠ (δηλαδή, αυτό που ίσχυε σύμφωνα με τα κριτήρια του Μάαστριχτ) έως το 2030. Ας υποθέσουμε επίσης ότι το επιτόκιο εξυπηρέτησης του χρέους είναι μόλις 1% υψηλότερο από το ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ, τότε, η δημοσιονομική προσαρμογή (δηλαδή περικοπή ελλείμματος) που θα πρέπει να γίνει μεταξύ των ετών 2009 και 2020, είναι 16% έως 18% για την Ελλάδα, 14% έως 16% για την Ιρλανδία, 10% έως 12% για την Ισπανία και 8% έως 10% για την Πορτογαλία.
Το μέγεθος αυτών των δημοσιονομικών προσαρμογών εξηγείται από το μέγεθος των αρχικών δημοσιονομικών ελλειμμάτων (κατά το 2010): 9,8% για την Ελλάδα, 9,7% για την Ιρλανδία, 7,5% για την Ισπανία και 5,4% για την Πορτογαλία.
Τα παραπάνω, εξηγούν την αύξηση των spreads και την άρνηση των αγορών να χρηματοδοτήσουν περαιτέρω τις προβληματικές οικονομίες.

Όμως, αυτές οι προκλήσεις, είναι τεράστιες! Πρέπει να υποθέσουμε ότι είναι πολύ δύσκολο να μην υπάρξει αναδιάρθρωση του χρέους σε κάποια από τις χώρες αυτές. Ακόμη και έτσι όμως, η αναδιάρθρωση του χρέους μίας ή περισσότερων χωρών δεν αποτελεί μία θανάσιμη απειλή για την Ευρωζώνη. Η Ελλάδα, η Ιρλανδία και η Πορτογαλία συνιστούν μόλις το 6% του συνολικού ΑΕΠ της Ευρωζώνης. Ακόμη και η Ισπανία είναι το 11%. Και βέβαια, δε θα πρέπει να ξεχνούμε ότι, το συνολικό (όλων των χωρών) δημόσιο χρέος της Ευρωζώνης είναι μόλις το 84% του συνολικού ΑΕΠ της, ενώ το συνολικό δημοσιονομικό έλλειμμα, φθάνει μόλις στο 6%. Και τα δύο αυτά νούμερα είναι σημαντικά καλύτερα από τα αντίστοιχα των ΗΠΑ.

Η Ευρωζώνη, θα πρέπει να πετύχει τρεις στόχους: α) Να σταματήσει τον πανικό που σήμερα επικρατεί στο τραπεζικό της σύστημα. β) Να βοηθήσει τις χώρες που αντιμετωπίζουν δυσκολίες να ξαναβρούν έναν υγιή οικονομικό βηματισμό. γ) Να δημιουργήσει έναν μηχανισμό που θα αποτρέπει την εμφάνιση παρόμοιων κρίσεων στο μέλλον.
Στην προσπάθειά της να πετύχει τους στόχους αυτούς, η Ευρωζώνη έχει ένα μεγάλο πλεονέκτημα: Η περίοδος της ευφορίας της “σύγκλισης” που επικράτησε στην προηγούμενη δεκαετία, έχει τελειώσει. Έχει όμως και ένα μεγάλο μειονέκτημα: Μερικά από τα μέλη της αντιμετωπίζουν μεγάλες δυσκολίες.

Από τον Martin Wolf, των Financial Times

Τρίτη 1 Μαρτίου 2011

Το σκοτεινό παρόν της άνεργης Φωτεινής

«Μετανάστευση σε Καναδά, Αυστραλία - Νόμιμη μετανάστευση, άδειες εργασίας και παραμονής. Τηλ...». Πριν από έξι μήνες, αυτή η αγγελία, κολλημένη όπως όπως σε κάποιο τοίχο της Πατησίων, είχε γίνει η αφορμή ενός ρεπορτάζ της «Κ» για το βουβό κύμα φυγής από τη χώρα («χειρότερο κι από αυτό του ’50», μας έλεγε τότε ο ιδιοκτήτης του γραφείου). Σαν μια πέτρα στον ωκεανό, το δημοσίευμα έχει έκτοτε ξεσηκώσει το δικό του κύμα. Τους πρώτους μήνες, τα τηλέφωνα στην εφημερίδα ήταν καθημερινά: «Μήπως υπάρχει κάποιο στοιχείο επικοινωνίας του κυρίου της αγγελίας;». «Πώς μπορώ να έρθω σε επαφή μαζί του;». Από τις γιορτές και μετά, αρκετά πιο αραιά, λίγο πιο απελπισμένα. Το «σκέφτομαι να φύγω στο εξωτερικό» έγινε: «Πρέπει να φύγω. Μπορείτε να με βοηθήσετε;».

Νωρίς το μεσημέρι της περασμένης Τρίτης, στην άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής ήταν η Φωτεινή. Αν μπορούσες να τη ζωγραφίσεις από τη φωνή, θα την έκανες έτσι, φωτεινή. «Διάβασα το θέμα για τη μετανάστευση στο εξωτερικό. Με ενδιαφέρει προσωπικά. Εχετε κάποιο τηλέφωνο;» ρώτησε ευγενικά. Ακουσε με ψυχραιμία ότι εκείνο το γραφείο είναι πια κλειστό. Ακουγόταν πολύ νέα - «είμαι στα 31» -, γιατί σκέφτεται τη μετανάστευση; «Γιατί προτίθεμαι να κάνω τα πάντα για να μη μείνω έστω και μια μέρα ακόμα σε αυτή την κατάσταση, χωρίς δουλειά, χωρίς μέλλον. Είναι οδυνηρό, ξέρετε, να συνειδητοποιείς ότι δεν θα πάρεις σύνταξη ποτέ όσο ζεις. Η κατάθλιψη είναι ένα παράθυρο που έρχεται όλο και πιο κοντά».

Κάπως έτσι άρχισε, δειλά στην αρχή, πιο θαρρετά στη συνέχεια, να διηγείται την ιστορία της. Το 2001, με ένα χαρτί από ΙΕΚ στο χέρι (Τουριστικά), ταξίδεψε στις ΗΠΑ για να συνεχίσει τις σπουδές της. Χάρη στην οικονομική υποστήριξη ενός συγγενικού της προσώπου, το 2006 πήρε πανεπιστημιακό πτυχίο ψυχολογίας μετ’ επαίνων, ενώ ξεκίνησε αμέσως να εργάζεται σε τμήμα επεξεργασίας δεδομένων μεγάλης εταιρείας στο πλαίσιο της πρακτικής της άσκησης. Ομως, οι προοπτικές που ανοίγονταν μπροστά της σβήστηκαν μεμιάς όταν κάποια οικογενειακά προβλήματα τής επέβαλαν να επιστρέψει στην πατρίδα.

Τα τελευταία τέσσερα χρόνια, η Φωτεινή πηγαινοέρχεται στο γραφείο του ΟΑΕΔ της πόλης όπου ζει, με το ίδιο επίμονο, αγωνιώδες ερώτημα προς τη σύμβουλο: «Υπάρχει κάτι;». Η φωνή της όμως μάλλον χάνεται ανάμεσα στις φωνές των χιλιάδων νέων ανέργων. Τον Δεκέμβριο, οι εγγεγραμμένοι άνεργοι στα μητρώα του ΟΑΕΔ έφταναν τα 653.552 άτομα, κατά 4,18% περισσότερα σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα. Από αυτά, 235.125 (35,98%) είναι εγγεγραμμένα στο μητρώο του ΟΑΕΔ για χρονικό διάστημα άνω των 12 μηνών. Σύμφωνα με την Ελληνική Στατιστική Αρχή, το ποσοστό που «χτύπησε» η ανεργία στο τέλος του ’10 (13,9%) ήταν το μεγαλύτερο από τον Ιανουάριο του ’04, από τότε δηλαδή που δημοσιεύονται μηνιαία στοιχεία ανεργίας.

Το πτυχίο ως εμπόδιο

Στην περίπτωση της Φωτεινής, η αναγνώριση του πτυχίου της υπήρξε το μεγαλύτερο εμπόδιο. «Περίμενα ένα οκτάμηνο την αρμόδια υπηρεσία να απαντήσει και βέβαια η απάντηση ήταν αρνητική», λέει η ίδια στην «Κ». «Ο νόμος του 2005 δεν αναγνωρίζει τα κολέγια και εγώ ξεκίνησα τις σπουδές μου τα πρώτα δύο χρόνια από κολλέγιο - τι κι αν ήταν από τα καλύτερα στη χώρα;». Εδώ και πολύ καιρό, η Φωτεινή έχει βάλει αρκετό νερό στο κρασί της: δεν ψάχνει δουλειά μόνο στο αντικείμενό της. «Ποιος είναι τόσο εκλεκτικός σήμερα;». Ομως και πάλι, τα αποτελέσματα είναι πενιχρά. Η μόνη ενημέρωση που είχε ήταν για άκρως κακοπληρωμένες θέσεις, που ακροβατούσαν στα όρια της εργατικής νομοθεσίας. «Το καλοκαίρι κάθε Δευτέρα ενημερωνόμουν για τους νέους διορισμούς. Πήγαινα με το χαρτί την επόμενη μέρα και μου έλεγαν ότι οι θέσεις είχαν πληρωθεί. Τρεις φορές το ίδιο πράγμα. “Μα πότε πρόλαβαν να πληρωθούν;” ρώταγα. Αλλά εκείνοι φώναζαν ήδη τον επόμενο να περάσει μέσα...».

Τότε έπεσε στα χέρια της το ρεπορτάζ της «Κ» που αφορούσε τη μετανάστευση σε Καναδά και Αυστραλία. Τα ελληνικά βιογραφικά έχουν κατακλύσει την Ευρώπη, η οποία επίσης μαστίζεται από πρωτοφανή επίπεδα ανεργίας. Η Γη της Επαγγελίας πρέπει να είναι πιο μακρινή. Σχεδόν απλησίαστη. «Επικοινωνώ με εταιρείες στον Καναδά που μου λένε ότι θα πρέπει πρώτα να είμαι νόμιμη κάτοικος της χώρας και μετά να με πάρουν. Θα πρέπει δηλαδή να μετακομίσω στον Καναδά, χωρίς τίποτα χειροπιαστό». Η απόκτηση επαγγελματικής βίζας είναι χρονοβόρος διαδικασία. «Το θέμα είναι ότι εγώ δεν μπορώ άλλο να βλέπω τα παραγωγικά μου χρόνια να φεύγουν έτσι άσκοπα. Ειλικρινά, δεν ξέρω πώς βρίσκει δουλειά κάποιος στην Ελλάδα. Ισως παίζουν οι γνωριμίες ρόλο, γνωριμίες που δεν έχω. Νόμιζα ότι το πτυχίο μπορεί να κάνει τη διαφορά, αλλά τελικά πιο άσχημα αισθάνομαι που έφαγα πέντε χρόνια από τη ζωή μου σπουδάζοντας. Ολοι πια ζητούν “εμπειρία”, “προϋπηρεσία”. Εμπειρία να φτιάχνεις καφέ και να κάνεις φωτοτυπίες; Κουράστηκα να ψάχνω τον τρόπο να εισχωρήσω στην αγορά εργασίας. Βρίσκομαι σε αδιέξοδο». Αν μπορούσες να ζωγραφίσεις από τη φωνή, θα έφτιαχνες μια σκοτεινιά.

Της Λινας Γιανναρου